A­zər­bay­can
   
   11 may 1915 - Məş­hur hey­kəl­tə­raş, Xalq rəs­sa­mı Fu­ad Hə­sən oğ­lu Əb­dür­rəh­ma­nov (1915 - 15.6.1971) Şə­ki­də ana­dan olub. Azər­bay­ca­nın gör­kəm­li ədib­lə­ri­nin, mə­də­niy­yət xa­dim­lə­ri­nin büst-port­ret­lə­ri­ni, Ba­kı­da Ni­za­mi Gən­cə­vi­nin, Sə­məd Vur­ğu­nun hey­kəl­lə­ri­ni, "Azad qa­dın" hey­kə­li­ni ya­ra­dıb.
   11 may 1935 - Xalq ya­zı­çı­sı Maq­sud İb­ra­him­bə­yov ana­dan olub. Mə­nə­vi-əx­la­qi prob­lem­lər­dən bəhs edən po­vest, he­ka­yə və pyes­lə­rin, sse­na­ri­lə­rin müəl­li­fi­dir. Bir sı­ra əsər­lə­ri (“Me­zo­zoy əh­va­la­tı”, ”Bay­quş gə­lən­də”, ”Bü­tün yax­şı­lıq­lar üçün - ölüm!” və s.) ek­ran­laş­dı­rı­lıb. “Bi­zim Cə­biş müəl­lim”, “Uşaq­lı­ğın son ge­cə­si, “Ən va­cib mü­sa­hi­bə” və s. film­lə­rin sse­na­ri­si­ni ya­zıb.
   12 may 1907 - Xalq ar­tis­ti, bəs­tə­kar və pe­da­qoq Sə­id Rüs­tə­mov (1907 - 10.6.1983) İrə­van­da ana­dan olub. "Beş ma­nat­lıq gə­lin", "Dur­na", "Rəi­sin ar­va­dı" mu­si­qi­li ko­me­di­ya­la­rı­nın və bir çox mah­nı­la­rın ("Oxu tar", "Qur­ban adı­na", "Oxu, gö­zəl" və s.) müəl­li­fi­dir. Azər­bay­can Xalq Çal­ğı Alət­lə­ri Or­kest­ri­nin bə­dii rəh­bə­ri və di­ri­jo­ru olub. Mu­si­qi mək­təb­lə­ri üçün dərs və­sait­lə­ri ya­zıb.
   12 may 1940 - Şa­ir, tər­cü­mə­çi, ədə­biy­yat­şü­nas Ab­bas Ab­dul­la (Ha­ca­loğ­lu) Gür­cüs­ta­nın Bol­ni­si ra­yo­nu­nun Bo­lus Kə­pə­nək­çi kən­din­də do­ğu­lub. Uk­ray­na ədə­biy­ya­tın­dan (Ta­ras Şev­çen­ko, Les­ya Uk­rain­ka və d.) di­li­mi­zə tər­cü­mə­lər edib.
   12 may 2011 - Ta­nın­mış re­jis­sor, akt­yor, Əmək­dar in­cə­sə­nət xa­di­mi Va­qif İb­ra­hi­moğ­lu (Hə­sə­nov; 18.10.1949, Ba­kı, Mər­də­kan - 2011) və­fat edib. 1982-1989-cu il­lər­də Mu­si­qi­li Ko­me­di­ya Teat­rın­da baş re­jis­sor iş­lə­yib, Mil­li Dram Teat­rın­da, ha­be­lə Tür­ki­yə­də, Es­to­ni­ya­da ta­ma­şa­lar ha­zır­la­yıb. 1989-cu il­də «Yuğ» Teat­rı­nı ya­ra­dıb və öm­rü­nün so­nu­na­dək ona rəh­bər­lik edib. Bir sı­ra film­lər­də çə­ki­lib: “Dan­te­nin yu­bi­le­yi”, “Qəm pən­cə­rə­si”, “Otel ota­ğı”, “Sa­hə” və s.
   13 may 1943 - Xalq ya­zı­çı­sı, dra­ma­turq, fi­lo­lo­gi­ya elm­lə­ri dok­to­ru, pro­fes­sor, döv­lət xa­di­mi El­çin İl­yas oğ­lu Əfən­di­yev ana­dan olub. 1993-cü il­dən Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı Baş na­zi­ri­nin müa­vi­ni­dir. Əsər­lə­ri: "Ağ də­və", “Mah­mud və Mər­yəm" (ro­man), “Dol­ça”, “Bir gö­rü­şün ta­rix­çə­si” (po­vest), “Mə­nim ərim də­li­dir”, “Cə­hən­nəm ki­ra­yə­ni­şin­lə­ri”, “Şeks­pir” (pyes) və s. “Ar­xa­dan vu­ru­lan zər­bə”, “Göz­lə mə­ni”, “Gü­mü­şü fur­qon”, “Bağ möv­sü­mü” və s. film­lə­rin sse­na­ri müəl­li­fi­dir.
   13 may 1982 - Bö­yük bəs­tə­kar, pe­da­qoq, alim, Azər­bay­can EA-nın aka­de­mi­ki, SSRİ Xalq ar­tis­ti Qa­ra Əbül­fəs oğ­lu Qa­ra­yev (5.2.1918 - 1982) və­fat edib. Dün­ya mu­si­qi xə­zi­nə­si­nə da­xil olan “Yed­di gö­zəl" (1952), “İl­dı­rım­lı yol­lar­la" (1958) ba­let­lə­ri­nin, üç sim­fo­ni­ya, “Don Ki­xot" (1960) sim­fo­nik qra­vü­rü, “Ley­li və Məc­nun" sim­fo­nik poe­ma­sı, “Vyet­nam" süi­ta­sı, for­te­pia­no üçün 24 pre­lüd, skrip­ka və for­te­pia­no üçün so­na­ta və ro­mans­la­rın müəl­li­fi­dir.
   13 may 1929 - Şa­ir və tər­cü­mə­çi Hik­mət Zi­ya (Hik­mət Zi­ya oğ­lu Əfən­di­yev; 1929 - 2.8.1995) ana­dan olub. Uşaq və gənc­lər üçün bir çox əsər­lə­rin müəl­li­fi­dir.
   13 may 1937 - Xalq ar­tis­ti, tar­zən Adil Ka­mil oğ­lu Ba­ğı­rov ana­dan olub.
   
   14 may 1805 - Ru­si­ya-İran mü­ha­ri­bə­si (1804-1813) ge­di­şin­də bi­rin­ci Kü­rək­çay (in­di­ki Go­ran­boy ra­yo­nu əra­zi­si) mü­qa­vi­lə­si bağ­la­nıb. Mü­qa­vi­lə­yə əsa­sən, Qa­ra­bağ xan­lı­ğı Ru­si­ya im­pe­ri­ya­sı­na bir­ləş­di­ri­lib. Çar Ru­si­ya­sı­nın Qaf­qaz qo­şun­la­rı­nın ko­man­da­nı ge­ne­ral Pa­vel Si­sia­nov və Qa­ra­bağ xa­nı İb­ra­him­xə­lil xan tə­rə­fin­dən im­za­la­nan mü­qa­vi­lə­də rus­lar xan ai­lə­si­nə va­ris­lik əsa­sın­da Qa­ra­bağ­da mux­tar ha­ki­miy­yət vəd et­miş­di­lər. La­kin bir il son­ra (1806) İb­ra­him­xə­lil xan ai­lə­si ilə bir­lik­də rus hərb­çi­lə­ri tə­rə­fin­dən qət­lə ye­ti­ril­di, Qa­ra­bağ xan­lı­ğı isə 1822-ci ilə­dək for­mal möv­cud ol­duq­dan son­ra ləğv edil­di. 1805-ci il ma­yın 21-də im­za­la­nan ikin­ci Kü­rək­çay mü­qa­vi­lə­si ilə Şə­ki xan­lı­ğı Ru­si­ya­ya bir­ləş­di­ril­di.
   14 may 1916 - Azər­bay­can ki­no­su ta­ri­xin­də bi­rin­ci tam­met­raj­lı bə­dii film olan “Neft və mil­yon­lar səl­tə­nə­ti” ilk də­fə nü­ma­yiş et­di­ri­lib. Ya­zı­çı İb­ra­him bəy Mu­sa­bə­yo­vun ey­niad­lı po­ves­ti əsa­sın­da ek­ran­laş­dı­rı­lan fil­min re­jis­so­ru Bo­ris Svet­lov idi.
   
   Dün­ya
   
   11 may 1864 - İn­gi­lis ya­zı­çı­sı Etel Li­lian Voy­niç (1864 - 28.7.1960) ana­dan olub. Pol­şa in­qi­lab­çı­sı M.Voy­ni­çin hə­yat yol­da­şı olub. Məş­hur “Ovod” əsə­ri­ni ital­yan xal­qı­nın XIX əs­rin 30-40-cı il­lə­rin­də­ki azad­lıq mü­ba­ri­zə­si­nə həsr edib.
   11 may 1882 - Avstri­ya bəs­tə­ka­rı və pe­da­qo­qu Yo­zef Marks (1882-1964) ana­dan olub.
   11 may 1904 - Dün­ya şöh­rət­li is­pan rəs­sa­mı, hey­kəl­tə­raş, ya­zı­çı, re­jis­sor Sal­va­dor Da­li (Sal­va­dor Fe­li­pe Ja­cin­to Da­li; 1904 - 23.1.1989) ana­dan olub. Sür­rea­li­zi­min ba­ni­lə­rin­dən bi­ri­dir. Əsər­lə­ri: “Yad­da­şın sa­bit­li­yi”, “Ve­ne­ra Mi­loss­ka­ya qu­tu­lar­la”, “Xəl­və­ti şam” və s.
   11 may 1916 - İs­pan ya­zı­çı­sı, ədə­biy­yat üz­rə “No­bel” mü­ka­fa­tı (1989) lau­rea­tı Ka­mi­lo Xo­se Se­la (Ca­mi­lo Jo­se Ce­la, 1916-2002) ana­dan olub. “Pas­kual Duar­te­nin ai­lə­si”, “Arı şa­nı”, “Apel­sin­lər qış mey­və­lə­ri­dir” və s. ro­man­la­rın müəl­li­fi­dir.
   11 may 1937 - Məş­hur gür­cü ki­no­re­jis­so­ru, sse­na­rist Geor­gi Şen­ge­la­ya do­ğu­lub. Film­lə­ri: “Pi­ros­ma­ni”, “Ve­ri mə­həl­lə­si­nin me­lo­di­ya­sı” və s.
   
   12 may 1842 - Fran­sız bəs­tə­ka­rı, li­rik ope­ra­la­rın müəl­li­fi Jül Mass­ne (Ju­les Mas­se­net, 1842-1912) ana­dan olub. Əsər­lə­ri: “Ver­ter”, ”Tais” və s.
   12 may 1907 - Ame­ri­ka­nın əf­sa­nə­vi ki­noakt­ri­sa­sı Ket­rin Hep­bern (Kat­ha­ri­ne Hep­burn, 1907-2003) ana­dan olub. Ki­no ta­ri­xin­də ən çox - dörd də­fə «Os­kar» mü­ka­fa­tı­na la­yiq gö­rü­lüb. Film­lə­ri: “Er­kən şöh­rət”, “Fi­la­del­fi­ya əh­va­la­tı”, “Adə­min qa­bır­ğa­sı” və s.
   12 may 1933 - Ta­nın­mış rus şai­ri And­rey And­re­ye­viç Voz­ne­sens­ki (1933 - 1.6.2010) ana­dan olub.
   12 may 1942 - Ame­ri­ka­nın fan­tast ya­zı­çı­sı Bar­ri Lon­qier (Barry Broo­kes Long­year) ana­dan olub.
   12 may 1966 - Ame­ri­ka­lı ki­noakt­yor Sti­ven Bol­duin (Step­hen Bald­win) ana­dan olub. Film­lə­ri: “Şüb­hə­li adam­lar”, “Düş­mə za­ma­nı”.
   
   13 may 1840 - Fran­sız ya­zı­çı­sı Al­fons Do­de (Alp­hon­se Dau­det, 1840-1897) ana­dan olub. Əsər­lə­ri: “Ta­ras­kon­lu Tar­ta­re­nin qey­ri-adi sər­gü­zəşt­lə­ri”, “Bö­yük Fro­mon və ba­la­ca Ris­ler”, “Cek”, “Sa­fo” (ro­man­lar), “Ar­le­zian­ka” (pyes).
   13 may 1882 - Fran­sız rəs­sa­mı, təs­vi­ri sə­nət­də ku­bizm cə­rə­ya­nı­nın ba­ni­si Jorj Brak (Geor­ges Bra­que, 1882-1963) ana­dan olub.
   13 may 1923 - Ru­s bəs­tə­ka­rı İsaak Şvarts (1923-2009) ana­dan olub. Bir çox film­lə­rə mu­si­qi ya­zıb: “Səh­ra­nın bə­yaz gü­nə­şi”, “Cə­nab Mak-Kin­li­nin qa­çı­şı” və s. 13 may 1924 - So­vet hö­ku­mə­ti ki­no işi­nin ye­ni­dən qu­rul­ma­sı ba­rə­də qə­rar qə­bul edib. Ki­no çə­ki­li­şi və pro­ka­tın­da in­hi­sar­çı­lıq bü­tün­lük­lə döv­lə­tə (Xalq Maa­rif Ko­mis­sar­lı­ğı­na) ve­ri­lib.
   13 may 1950 - Məş­hur Ame­ri­ka mü­ğən­ni­si və bəs­tə­ka­rı Stiv Uan­der (əsl adı Ste­ve­land Jud­kins Mor­ris) ana­dan olub.
   13 may 1956 - Rus ya­zı­çı­sı Alek­sandr Fa­de­yev (əsl so­ya­dı Bu­lı­qa, 1901-1956) in­ti­har edib. “Tar­mar”, “Ude­qe­dən so­nun­cu”, “Gənc qvar­di­ya” ro­man­la­rı­nın müəl­li­fi­dir. SSRİ Ya­zı­çı­lar İt­ti­fa­qı­na rəh­bər­lik edib. Sta­lin rep­res­si­ya­la­rın­da iş­ti­ra­kı­na gö­rə peş­man­çı­lıq ke­çi­rə­rək özü­nü öl­dü­rüb.
   
   14 may 1265 - İn­ti­bah döv­rü­nün da­hi ital­yan şai­ri Dan­te Ali­ge­ri (1265 - 14.9.1321) ana­dan olub. Bə­zi mən­bə­lər­də tə­vəl­lü­dü 30 may gös­tə­ri­lir. “İla­hi ko­me­di­ya”­nın müəl­li­fi­dir.
   14 may 1944 - Ame­ri­ka ki­no­re­jis­so­ru Corc Lu­kas (Geor­ge Wal­ton Lu­cas) ana­dan olub.
   14 may 1959 - Fran­sız akt­yo­ru Pat­rik Brüel (Pat­rick Bruel) ana­dan olub. “Ya­quar” fil­mi (Fran­sua Pe­ren) ilə məş­hur­la­şıb.
   14 may 1969 - Avstra­li­ya ki­noakt­ri­sa­sı, “Os­kar” mü­ka­fa­tı lau­rea­tı Keyt Blan­şet (Ca­te Blanc­hett) ana­dan olub. Film­lə­ri: “Eli­za­ve­ta”, “Avia­tor” (“Os­kar” mü­ka­fa­tı), “Üzük­lə­rin hökm­da­rı” və s.
   
   Hazırladı: Vüqar Orxan







Bu kateqoriyaya aid digər yazılar

Новости

E-qəzet (pdf)

Calendar


Be
Ça
Ç
Ca
C
Ş
B

Xüsusi buraxılışlar