Rey Bredberi
   
   Rey Bredberi çox maraqlı fantast yazıçıdır. 1920-ci il avqustun 22-də Amerikanın İllinoys ştatının Uokiqan şəhərində dünyaya gəlib. Unikal yaddaş sahibi olub. Fantastık əsərləri səbəbsiz yaranmayıb. Özünün dediyinə görə, cadugərlər üzərində qətli reallaşdıran 1692-ci ilin məşhur Seylem prosesində yandırılan cadugərlərin arasında onun xalası Meri Bredberi də olub.
   
   hekayə   

   Uzaq-uzaq diyarlarda, meşələrin, dağların o üzündə bir qarı yaşayırdı. Düz doxsan il bağlı qapılar arxasında ömür sürmüşdü. Heç kimə qapı açmamışdı - nə əsən küləyə, nə yağan yağışa, nə sırtıq sərçələrə, nə də ki, bicbala oğlanlara. Qapısının dirəyini taqqıldadan hər kəs ondan bu sözləri eşitmişdi;
   - Cəhənnəm ol, ölüm!
   -Mən ölüm deyiləm! - qapı döyən qışqırmışdı.
   Qarı isə cavabında demişdi:
   - Yox, mən səni yaxşı tanıyıram. Ölümsən, amma qıza çevrilmisən. Yanağındakı çillərin altından qabarmış sümüklərini görürəm!
   Və yaxud bir başqası qapını astaca döyürdü:
   - Görürəm, səni yaxşı görürəm. Ölüm, - qarı bağırırdı. - sən daşyonana çevrilmisən! Qapını üç yerdən bağlamışam, iki cəftəylə bərkitmişəm. Yapışqanlı kağızla bütün dəlmə-deşiyi tutmuşam. Açar yerlərinə parça tıxamışam, sobaya gələn borunu toz-torpaqla doldurmuşam, pəncərələri hörümçək toru görünməz edib. Naqilləri isə kəsmişəm. Hamısını. Bilirsən niyə? Ona görə ki, sən bura elektrik cərəyanı ilə gəlməyəsən. Telefonum da yoxdur ki, gecənin yarısı məni oyadıb ölüm saatının yetişdiyini elan edəsən. Qulaqlarıma pambıq tıxamışam: nə qədər danışsan da, eşidən deyiləm. Hə, belə-belə işlər. Fındıqburun. İtil cəhənnəmə, ölüm!
   Qəsəbənin sakinləri gözlərini açandan onu belə görmüşdülər. Uzaq diyarların sakinləri daima ondan danışır, bu söhbətləri dinləyən uşaqlar gecələr oğrunca qarının damına dırmaşır, kirəmitin birini bir balaca qaldırır və qarının iniltilərini dinləyirdilər: «Cəhənnəm ol buradan, sən, qara paltarlı, ağarmış və bozarmış sifətli, ölüm! Rədd ol!» Ətrafdakılar deyirdilər ki, bu qarı əbədiyaşardır. Doğrudan da ölüm qarının evinə haradan girəcəkdi ki? Hətta evində ömür sürən bütün qoca mikroblar belə çoxdan məhv olub getmişdilər. Təzə mikroblar isə (əgər qəzetlərin yazdığına inansaq) hər ay təzə ad altında bir ölkədə dolaşır, ha baş vururdularsa, qarının evini dövrələmiş tütün yarpaqlarından, dağ çayırından, vəhşi sarmaşıqlardan keçib içəri düşə bilmirdilər.
   - O, hamının başını yeyəcək, - yanından dəmiryolu keçən qonşu şəhərin sakinləri belə deyirdilər.
   - Mən onların hamısının ölümünü görəcəyəm, - qarı belə deyə-deyə qaranlıqda korlar üçün məxsusi hazırlanmış kartları ilə pasyans açırdı.
   Belə-belə işlər.
   İllər ötürdü. Artıq heç kəs, nə qız, nə oğlan, nə yol ötən avara, nə də sadə yol yolçusu onun qapısını döymürdü. İldə iki dəfə ərzaq dükanının xidmətçisi, yetmiş yaşlarında qoca qarının qapısı önünə ağzıbağlı parıldayan dəmir qutularda üstü şir və qırmızı şeytan rəsmləri ilə bəzədilmiş bağlamalar qoyub gedirdi. Bağlamalarda quş yemindən tutmuş qaymaqlı biskvitə qədər, nə desən, tapılardı. Elə vaxt olurdu ki, qapı önünə qoyulmuş bağlamalara bir həftə əl dəyilmir, onları günəşdən günəş vururdu, aydan ay. Bütün mikroblar məhv olurdu. Və gözəl sabahların birində bağlamalar yoxa çıxırdı.
   Qarı bütün ömrü uzunu gözləyirdi. Qulaqları səsdə idi. Bir gözü oyaq olurdu.
   Günlərin bir günündə (bu, təxminən ömrünün doxsan birinci ili, avqustun yeddinci gününə təsadüf edirdi) meşədən günəşdən qaralmış bir oğlan çıxdı. Qarının evinin önündə dayandı. Əynindəki kostyum qışda damdan tökülüb torpağın üstünə ələnən qar kimi ağappaq idi. Özü də avtomobillə deyil, piyada gəlmişdi. Üzündə zərrəcə yol yorğunluğu hiss edilmirdi. Fərasətli və təmiz görkəmi var idi. O, əsaya söykənməmişdi, qürurlu idi, günəşin başını döyəcəyindən qorxmurdu. Üstündə ona mane olacaq heç bir şey yox idi. Daha doğrusu, içində açıq-yaşılımtıl maye olan balaca şüşə qabdan başda əlində bir şey yox idi. Şüşəyə diqqətlə baxırdı. Buna baxmayaraq, qarının evinin önündə olduğunu o saat hiss etdi. Başını qaldırdı. Qapıya toxunmadı. Astaca evin həndəvərində dolaşdı. İstədi ki, qarı onun burada olduğunu hiss etsin. Sonra nəzərləri rentgen şüaları kimi divarı dəlib keçdi. Baxışları qarı ilə qarşılaşdı:
   - Ah! - Qupquru buğda peçenye soran qarı diksindi. - Sənsən! Bilirəm, yaxşı bilirəm, bu gün kimin qiyafəsinə girmisən!
   - Kimin?
   - Yetişmiş yemiş dilimi kimi cəhrayısifət bir gəncin. Amma sənin kölgən yoxdur. Niyə? Nədən ötrü?
   - İnsanlar kölgələrdən qorxur. Ona görə də onu meşənin kənarında qoyub gəldim.
   - Mən baxmıram, amma hər şeyi görürəm.
   - O, - oğlan heyranlıqla dedi, - sizin belə bacarığınız da var...
   - Mənim səni qapımın o üzündə saxlamaq bacarığım var!
   - Sizin öhdənizdən gəlmək mənə su içmək qədər asandır, - oğlan öz-özünə pıçıldadı.
   - Uduzarsan. And içirəm ki, uduzarsan.
   - Mən uduzmağı sevmirəm. Nə deyirəm ki... Sadəcə, bu şüşəni qapının önünə qoyuram.
   O, evin divarlarının o üzündə qarının qəlbinin necə döyündüyünü eşidirdi:
   - Dayan, içində nə var onun? Mən bilməliyəm ki, qapının önünə qoyulan nədir?
   - Yaxşı, - oğlan dedi.
   - De, tez elə…
   - Bu şüşə qabda, - oğlan pıçıldadı, - sizin on səkkiz yaşınızın tamam olduğu birinci gün və birinci gecə var!
   - N-e-cə?!
   - Eşitdiyiniz kimi.
   - Gün və gecə... On səkkiz yaşım olduğu gün və gecə?
   - Bəli, bəli.…
   - Bu şüşə qabda?
   Oğlan qabı yuxarı qaldırdı. Gənc qadının bədəni kimi xoş girintili və çıxıntılı idi. Şüşə qab bərq vurdu, yaşıl-qırmızımtıl alov diliminə bənzədi. Pələngin gözlərinin içindəki köz kimi işıldadı. Gah işıq saçdı, gah narahat-narahat alovlandı.
   - İnanmıram, - qarı qışqırdı.
   - Onu bura qoyub gedəcəyəm. Mənsiz şüşədəki cövhərdən bir çay qaşığı için. Görərsiniz, nə baş verəcək.
   - Bu zəhərdir?
   - Yox.
   - Ananın canına and iç.
   - Anam yoxdur.
   - Bəs nəyə and içə bilərsən?
   - Öz canıma.
   -Onu içən kimi ayaqlarımı uzadıb gəbərəcəyəm. Sənə bu lazımdır, hə! Sən bunu istəyirsən?
   - Əksinə, bunu içib diriləcəksiniz.
   - Mən ki, ölməmişəm.
   Gənc gülümsədi:
   - Doğrudanmı?
   - Dayan! Qoy öz-özümdən soruşum. Ey, sən ölmüsən? Ölmüsən? Ümumiyyətlə, sən yaşayırdınmı?
   - On səkkiz yaşınızın tamam olduğu gün və gecə... Düşünün.
   - Eh, bu çox-çox əvvəllər olub! - qarı əsdi. Tabut qapağı kimi bərk-bərk bağlanmış pəncərənin önündə siçan kimi tərpəndi.
   - İçin, için, qorxmayın. Cəmi bircə qurtum alın. O günü geri qaytarın.
   Oğlan yenidən şüşə qabı başının üstünə qaldırdı. Belə etdi ki, yaşılımtıl cövhər günəşin şüaları altında bərq vursun. Baxana elə gəlsin ki, o, yamyaşıl günəş kimi sakit və qaynardır, mavi-yaşılımtıl dəniz kimi astaca qabarır və çəkilir:
   - Bu sizin ən gözəl ilinizin ən gözəl günü idi.
   - Ən gözəl ilimin, - Qarı dodaqaltı mızıldandı.
   - Bu ildə siz alma kimi parıldayırdınız. Həyatın şərbətini içmək üçün ən münasib vaxt idi. Bircə qurtum, yalnız o zaman siz onun şahanə dadını duyacaqsınız. Bəlkə dadına baxasınız?!
   Oğlan şüşə tutduğu əlini getdikcə daha yuxarı qaldırır və daha irəli gətirirdi. Qəfildən şüşə qab sanki bir teleskop oldu. Ona hansı tərəfdən baxırsan bax, artıq xatirələrdə qalmış illər canlanırdı göz önündə. Ətraf yaşıl və sarıdır. Günəşli bir günorta çağı kimi. Oğlan şüşəni silkələdi. İsti, ağ işıq kəpənək kimi qanadlanıb havaya qalxdı. Pəncərəyə qondu. Çərçivədə səssiz royalın dillərində çalınan musiqiyə bənzər bir melodiya səsləndi. Yuxularından toxunmuş kimi yüngül, odlu qanadlar şəfəqlərə ayrıldılar. Pəncərə çərçivəsinin heç nə sızmayan deşiklərindən keçib otağa doluşdular. Havadan asıldılar. Qaranlıqda parçalanmış bədən üzvləri kimi işıldadılar.
   - Tutun, tuta bilirsinizsə, tutun.
    Bax bu dodaqlar, bu burun, bu gözlər. Görünüb yox olurdular. Heç izləri də qalmırdı. Yalnız maraq qalırdı. Onların oyatdığı inanılmaz maraq. İstədiyi anı yaxalamış oğlan süsəni havada tutmaqda davam edirdi. Odlu kəpənək qanadları kimi dilimlənən sarı yaşılımtıl işıq nəinki yaxşıca tıxanmış pəncərə çərçivələri arasından evə, hətta qarının ondan da möhkəm tıxanmış ürəyinə yol tapırdı. Oğlan onun necə tez-tez nəfəs aldığını eşidirdi. Qarı çalışırdı qəlbindəki qorxunu öldürsün, vəhşi hisslərini içində boğsun.
   - Yox, yox, aldada bilməzsən! - elə kal səslə bağırırdı ki, sanki üstünə şığıyan dalğadan xilas olmağa çalışır, boğulur, suyun altında çabalayır, əl-qol atır, həyatla vidalaşmaq istəmir. - Hər dəfə yeni qiyafədə dönürsən. Hər dəfə yeni maska taxırsan. Anlaya bilmirəm. Çoxdan tanıdığım səslə danışırsan. Kimin səsidir bu? Kimin olur-olsun, nə fərqi var ki. Dizimin üstündə açdığım kartlar da sənin kim olduğunu deyirlər mənə.
   - Əvvəl-axır, gəncliyimizin düz iyirmi dörd saatı.
   - Məni yoldan çıxardırsan...
   - Elə deyil...
   - Elədir. Elə. Çıxan kimi məni tutub soyuq və qaranlıq yerə aparacaqsan. Üstümə taxta yorğan sərəcəksən. Çünki illərlə səni gicbəsər yerinə qoymuşam. Bu ildən o ilə atmışam, ləngitmişəm. Onların heyfini çıxacaqsan məndən. Amma yox. Əbəs çalışırsan.
   - Xanım qız, siz çıxsanız, yalnız və yalnız gözəl əlinizi öpəcəyəm. Bundan başqa heç nə...
   - Mənə belə demə. Aldada bilməzsən. Onlar hamısı arxada qalıb!
   - Arxada niyə?! İstəsəniz, bircə anın içində, hamısını qaytararsınız.
   - Bir anın içində, - Qarı pıçıldadı.
   - Çoxdan meşəni gəzməmisiniz?
   
   (davamı gələn sayımızda)
   
   Rus dilindən çevirdi: Sevinc Nuruqızı